Thứ ba Tuần Thánh: 

Phản bội và thất hứa trong kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa

(Ga 13, 21-33.36-38)

₂₁ Nói xong, Đức Giê-su cảm thấy tâm thần xao xuyến. Người tuyên bố: “Thật, Thầy bảo thật anh em: có một người trong anh em sẽ nộp Thầy.”₂₂ Các môn đệ nhìn nhau, phân vân không biết Người nói về ai.₂₃ Trong số các môn đệ, có một người được Đức Giê-su thương mến. Ông đang dùng bữa, đầu tựa vào lòng Đức Giê-su.₂₄ Ông Si-môn Phê-rô làm hiệu cho ông ấy và bảo: “Hỏi xem Thầy muốn nói về ai? “₂₅ Ông này liền nghiêng mình vào ngực Đức Giê-su và hỏi: “Thưa Thầy, ai vậy? “₂₆ Đức Giê-su trả lời: “Thầy chấm bánh đưa cho ai, thì chính là kẻ ấy.” Rồi Người chấm một miếng bánh, trao cho Giu-đa, con ông Si-môn Ít-ca-ri-ốt.₂₇ Y vừa ăn xong miếng bánh, Xa-tan liền nhập vào y. Đức Giê-su bảo y: “Anh làm gì thì làm mau đi! “₂₈ Nhưng trong số các người đang dùng bữa, không ai hiểu tại sao Người nói với y như thế.₂₉ Vì Giu-đa giữ túi tiền, nên có vài người tưởng rằng Đức Giê-su nói với y: “Hãy mua những món cần dùng trong dịp lễ”, hoặc bảo y bố thí cho người nghèo.₃₀ Sau khi ăn miếng bánh, Giu-đa liền đi ra. Lúc đó, trời đã tối.

₃₁ Khi Giu-đa đi rồi, Đức Giê-su nói: “Giờ đây, Con Người được tôn vinh, và Thiên Chúa cũng được tôn vinh nơi Người.₃₂ Nếu Thiên Chúa được tôn vinh nơi Người, thì Thiên Chúa cũng sẽ tôn vinh Người nơi chính mình, và Thiên Chúa sắp tôn vinh Người.

₃₃ Hỡi anh em là những người con bé nhỏ của Thầy, Thầy còn ở với anh em một ít lâu nữa thôi. Anh em sẽ tìm kiếm Thầy; nhưng như Thầy đã nói với người Do-thái: “Nơi tôi đi, các người không thể đến được”, bây giờ, Thầy cũng nói với anh em như vậy.

₃₆ Ông Si-môn Phê-rô nói với Đức Giê-su: “Thưa Thầy, Thầy đi đâu vậy? ” Đức Giê-su trả lời: “Nơi Thầy đi, bây giờ anh không thể theo đến được; nhưng sau này anh sẽ đi theo.”₃₇ Ông Phê-rô thưa: “Thưa Thầy, sao con lại không thể đi theo Thầy ngay bây giờ được? Con sẽ thí mạng con vì Thầy! “₃₈ Đức Giê-su đáp: “Anh sẽ thí mạng vì Thầy ư? Thật, Thầy bảo thật cho anh biết: gà chưa gáy, anh đã chối Thầy ba lần.”

1. “Có một người trong anh em sẽ nộp Thầy”

Trong bài Tin Mừng theo Thánh Gioan của Thứ Ba Tuần Thánh, Đức Giê-su tiên báo trước hành vi phản bội của ông Giu-đa, bởi vì đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến cuộc Thương Khó của Người:

Thật, Thầy bảo thật anh em:
“có một người trong anh em sẽ nộp Thầy.” (c. 21)

Ngay trước đó, trình thuật kể lại biến cố Đức Giê-su rửa chân cho các môn đệ (x. Ga 13, 1-20), mà chúng ta sẽ nghe lại trong Thánh Lễ Tiệc Ly vào chiều Thứ Năm Tuần Thánh, cũng được đánh dấu rõ nét bởi hành vi phản bội này: ở phần đầu (c. 2), phần cuối (c 18) và phần giữa (c. 11).

 – “Ma quỉ đã gieo vào lòng Giu-đa…” (c. 2 và 27), ở đây Giuđa được nhìn như là nạn nhân của Sự Dữ.

– “Người biết ai sẽ nộp Người” (c. 11), trong lời tường thuật này của thánh sử Gioan, Giuđa được nhìn như là tác nhân.

– “Nhưng phải ứng nghiệm lời Kinh Thánh sau đây: Kẻ đã cùng con chia cơm sẻ bánh lại giơ gót đạp con” (c. 18; trích Tv 41, 10). Trong lời nói này của chính Đức Giê-su, Giuđa được nhìn trong Kế Hoạch cứu độ của Thiên Chúa.

Lắng nghe lời của thánh sử Gioan và lắng nghe lời của chính Đức Giê-su, chúng ta được mời gọi nhận ra rằng, bản chất đích thực của hành vi phản bội phức tạp hơn chúng ta tưởng ; thực vậy, cùng với Giuđa, còn có ma quỉ (x. Ga 13, 2 và 27; Lc 22, 3) và hơn nữa, cả hai được tháp vào trong kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa!

2. Kế hoạch cứu độ

Thật vậy, về hành động của Giuda, nếu chúng ta so sánh bốn Tin Mừng, chúng ta sẽ nhận ra rằng, mỗi Tin Mừng nói về ông một cách khác nhau. Bởi vì chúng ta chỉ biết hành vi thôi, chứ không thấy được những động lực phức tạp của nội tâm. Tin Mừng theo thánh Mát-thêu nhấn mạnh đến lí do tiền bạc: “Tôi nộp ông ấy cho quí vị, thì quí vị muốn cho tôi bao nhiêu?” (Mt 26, 15). Tuy nhiên, những gì diễn ra sau đó, cho thấy Giu-đa không phải hành động vì tiền: ông đã hội hận và trả lại tiền; nhưng ông đã không mở lòng ra để đón nhận lòng thương xót, nhưng tự làm quan tòa của chính mình. Hơn nữa, lời loan báo của Đức Giê-su về Giu-đa cũng ẩn dấu nhiều bí ẩn:

(1) Lời loan báo hướng tới một người, nhưng ai cũng buồn rầu và thấy mình có liên quan: “Chẳng lẽ con sao?” (Mc 14, 19). Về chuyện này, không ai chắc chắn về mình cả. Có sức mạnh nào đó vượt quá các tông đồ, các môn đệ, vượt quá Giuđa, vượt quá mỗi người chúng ta.

(2) Đức Giêsu biết trước, nhưng tại sao Ngài như vẫn chấp nhận và thậm chí đón nhận Giuđa, ít nhất là trong bữa ăn này? “Nhóm Mười Hai” cùng tới đầy đủ, cùng vào bàn, cùng ăn (Mc 14, 17); và lời nói này có nguồn gốc từ một Thánh Vịnh, Tv 41, 10. Và sự bao dung này của Chúa dành cho từng người chúng ta vẫn diễn ra hằng ngày trong Thánh Lễ.

(3) Và lời của Đức Giê-su về Giu-đa là một lời than, chứ không phải chúc dữ: “Bất hạnh cho kẻ nào nộp Con Người: thà nó đừng sinh ra thì hơn!”. Nhưng dù sao, lời này cũng quá nghiêm trọng. Biến cố hoài thai, vốn là một ân huệ, một công trình tạo dựng kì diệu (x. Tv 139, 13), trở nên không đáng có.

Và chúng ta cũng có thể liên kết tội của Giu-đa với tội nguyên tổ: vô ơn, ham muốn, nghi ngờ. Nếu là như thế, tội của Giu-đa, là nơi hội tụ của mọi tội. Tội này có nguyên nhân là Con Rắn, và Tội này cũng dẫn đến ơn cứu độ là Thập Giá Đức Giê-su.

Đây là mầu nhiệm trên hết mọi mầu nhiệm. Câu chuyện của Giuse trong sách Sáng Thế giúp chúng hiểu được phần nào mầu nhiệm này: “Ông Giu-se nói với họ: Đừng sợ! Tôi đâu có thay quyền Thiên Chúa! Các anh đã định làm điều ác cho tôi, nhưng Thiên Chúa lại định cho nó thành điều tốt, để thực hiện điều xảy ra hôm nay, là cứu sống một dân đông đảo” (St 50, 19-20).

Thật vậy, Giuđa, và cùng với Giu-đa là Satan, không những không ngăn cản được tình yêu của Đức Giêsu, nhưng vô tình làm cho tình yêu ấy trở nên tuyệt đối và đi đến cùng. Tình yêu đến cùng dành cho các môn đệ, trong đó có Giuđa, cho từng người chúng ta. Chính vì thế, chính khi Giu-đa ra đi, bước vào trong bóng tối, Đức Giê-su nói:

Giờ đây, Con Người được tôn vinh, và Thiên Chúa cũng được tôn vinh nơi Người. Nếu Thiên Chúa được tôn vinh nơi Người, thì Thiên Chúa cũng sẽ tôn vinh Người nơi chính mình, và Thiên Chúa sắp tôn vinh Người. (Ga 13, 31-32)

 3. « Gà chưa gáy, anh đã chối Thầy ba lần!»

Đức Giê-su từ cung lòng của Thiên Chúa Cha, sinh ra trong thế giới của chúng ta bởi quyền năng của Thánh Thần, và từ thế giới của chúng ta, Người về với Chúa Cha, sứ mạng của Người là bày tỏ “tình yêu đến cùng” của Ba Ngôi Thiên Chúa cho loài người và cho từng người.

Như thánh Gioan xác tín, khi tường thuật hành vi Đức Giê-su rửa chân trong bữa tiệc ly: “Người “biết giờ của Người đã đến, giờ phải bỏ thế gian mà về với Chúa Cha. Người vẫn yêu thương những kẻ thuộc về mình còn ở thế gian, và Người yêu thương họ đến cùng” (Ga 13, 1).

Ông Phê-rô chưa thể nhận ra hành Vượt Qua của Thầy Giê-su, ngang qua sự chết, sự dữ, sự phản bội và cả sự thất hứa của ông, để bày tỏ tình yêu đến cùng của Thiên Chúa cho con người, nên ông hỏi:

Thưa Thầy, Thầy đi đâu vậy? (c. 36)

Nơi Thầy đi, bấy giờ, ông chưa thể theo đến được, nhưng sau khi Thầy hoàn tất hành trình Vượt Qua, ông sẽ đi theo (c. 36b). Tương tự như khi Thầy rửa chân cho ông, lúc ấy ông vẫn chưa hiểu, vì ông chỉ hiểu và sống “mầu nhiệm rửa chân”, sau khi Đấng Phục Sinh tỏ mình ra cho ông (x. Ga 21, 1-19), để ông được thông phần với Người (x. Ga 13, 6-11).

Như thế, Giáo Hội và mỗi người chúng ta chỉ có thể đi theo Đức Giê-su đến cùng, khi hiểu mầu nhiệm Vượt Qua và để cho Người tái hiện mầu nhiệm Vượt Qua trên cuộc đời chúng ta mà thôi.

*  *  *

Ông Phêrô nổi bật trong lời cam kết đến hai lần: Khi Chúa báo trước tất cả các môn đệ sẽ vấp ngã vì Chúa, Phêrô thưa: “Ngay cả khi mọi người vấp ngã vì Thầy, phần con, con sẽ không bao giờ vấp ngã”. Và khi Chúa nói một cách chính xác với Phêrô rằng ông sẽ chối Chúa đến ba lần ngay đêm hôm ấy trước khi gà gáy, Phêrô nói với Chúa: “Con sẽ không chối Thầy, dù có phải chết với Thầy”.

Các môn đệ khác cũng vậy: trong bữa tiệc ly, nghe lời Thầy và đón nhận bánh và rượu Thầy trao, nhưng dường như các môn đệ chẳng hiểu gì; họ cùng theo Chúa đến núi Ôliu và họ được Chúa báo trước rằng họ sẽ vấp ngã tất cả vì Chúa; nhưng cùng với Phêrô, họ tuyên hứa với Thầy là sẽ không bao giờ chối bỏ Thầy. Họ dựa vào lời mình hơn là lời Chúa.

Cần phải cương quyết như thánh Phê-rô, nhưng trong trường hợp này, ông Phê-rô như đụng đến giới hạn của mình mà không biết, nhưng Chúa lại biết rõ. Tôi đã có bao giờ vấp ngã chưa, khi đối diện với con đường thực sự trở nên tấm bánh của Chúa Giê-su hay khi đối diện với lời mời gọi để cho Chúa Giê-su trở nên bánh, trong đời sống đức tin và nhất là trong đời sống thánh hiến của tôi? Tôi có kinh nghiệm chối Đức Giê-su, như ông Phê-rô chưa?

Để theo Chúa đến cùng trên con đường của Chúa, chúng ta không thể duy ý chí và dựa vào sức mình được, nhưng còn phải dựa vào lòng trung tín và lòng thương xót của Chúa. Giáo Hội được xây dựng « Đá Tảng Phê-rô », nhưng « Tảng Đá Phê-rô » lại dựa vào lòng thương xót.

Không ai có thể đứng vững trước « Giờ Con Người bị nộp vào tay phường tội lỗi » sắp đến, chỉ có một mình Đức Giêsu có thể đối đầu được thôi, vì trong cuộc Thương khó, Kẻ Nghịch chính là Sự Dữ hành động nơi những con người cụ thể, và vì đó là kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa, như lời Kinh Thánh đã chép: “Ta sẽ đánh người chăn chiên và chiên sẽ tan tác”.

Vì thế, Ngài đón nhận tất cả, bao dung tất cả và còn hứa qui tụ các môn đệ, qui tụ tất cả chúng ta lại, sau khi đã Vượt Qua và chiến thắng Sự Dữ và Sự Chết.